روانشناسی محیطی در معماری

روانشناسی محیطی چیست؟
روانشناسی محیطی به عنوان یک حوزه‌ی تحقیقاتی جذاب و متنوع، به بررسی تاثیرات محیط فیزیکی بر رفتار و روان انسان‌ها می‌پردازد. این حوزه از روانشناسی، در زمینه‌ها و شاخه‌های مختلفی کاربرد دارد. در علم روانشناسی محیط، مفاهیم مختلفی مانند تاثیر فضاهای فیزیکی بر خلق و خوی روانی افراد، ارتباط عوامل بیرونی و محیطی با سلامت روان انسان‌ها، تاثیر فضا بر تعاملات اجتماعی، تاثیر نور و رنگ‌های محیط بر احساسات افراد و… مورد بررسی قرار می‌گیرند. از این رو، روانشناسی محیط در معماری، نقش بسزایی در زندگی افراد دارد که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و روابط آن‌ها کمک کند.
روانشناسی محیطی شاخه‌ای از علم روانشناسی است که ارتباط بین انسان و دنیای پیرامون او را بررسی می‌کند. روانشناسی محیطی بر چگونگی تغییر محیط، توسط انسان و نحوه‌ی دگرگونی آن بر اساس تجربیات و رفتار انسان‌ها تاکید دارد. روانشناسی محیطی، اصطلاح “محیط” را به طور گسترده دربرمی‌گیرد؛ که این می‌تواند شامل محیط‌‍‌های طبیعی، محیط‌های اجتماعی، محیط‌های یادگیری، محیط‌های اطلاعاتی و… باشد. روانشناسی محیطی تا پیش از اواخر دهه ۱۹۶۰، که دانشمندان هنوز شروع به مطالعه‌ی رابطه‌ی انسان و محیط طبیعی نکرده بودند، به عنوان یک رشته‌ی مستقل شناخته نشده بود.

تاریخچه روانشناسی محیطی
انقلاب صنعتی به عنوان یک محرک اساسی و با ایجاد نهادهای گوناگون اقتصادی، اداری، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی توانست ساختار شهرها را دگرگون نموده و تغییرات بزرگی بوجود بیاورد که بعضا بسیاری از آن ها سنت شکننانه بودند و ارزش های گذشته را زیر سوال می بردند. بسیاری معتقد بودند که موارد یاد شده در راستای نابودی خانواده که سنگ بنای اولیه جامعه است، قدم بر می داشت و همین موضوع بسیاری را نگران نموده بود.
به همین دلیل بسیاری از معماران، جغرافی دانان و دانشمندان اجتماعی تصمیم گرفتند تا در این مورد به پژوهش بپردازند و راه حلی برای رویارویی این دو مقوله کشف کنند. پیشینه این پژوهش ها به دهه 1880 میلادی باز می گردد.

عوامل موثر بر روانشناسی محیطی
اکنون که اطلاعات مناسبی از روانشناسی محیطی و تعریف محیط در معماری کسب کردید وقت آن است تا با عوامل موثر بر پیدایش این علم نیز به خوبی آشنا شوید. به طور کلی از عوامل موثر بر پیدایش آن می توان به موارد ذیل اشاره نمود. همچون؛
    ایجاد پیوند میان محیط فیزیکی و متغیر های شناختی در انسان ها
    تاثیر شدید محیط و اجزای آن بر رویکرد رفتاری انسان ها
    اثر مهم عناصر حاضر و انرژی آن ها بر روی اقدامات و رویکرد ها
    نیاز مهم و توجه بررسی دقیق تمام عوامل زیست محیطی برای جلوگیری از بروز اختلاف ها
با توجه به عواملی که در این قسمت گفته شد، اکنون شما مطلع هستید که چرا باید به روانشناسی محیطی به طور ویژه ای توجه شود. زیرا در صورت عدم توجه صحیح به هر یک از موارد گفته شده ممکن است سبب بروز مشکلات بسیار برای افراد شوید. ساده تر اگر برایتان بخواهیم بگوییم؛ برای مثال، زندگی در محلی که از نظر آب و هوایی از شرایط مناسبی با ماهیت وجودی فرد مورد نظر نداشته باشد، می تواند به مرور زمان سبب بروز مشکلات بسیار شود. علاوه براین، در محیط های اداری و شرکت ها اگر به انتخاب صحیح رنگ ها و بهره مندی از چیدمان مناسب توجه نشود می تواند مانع از عقد قرارداد های مهم میان شما و مراجعه کنندگانتان شود.
 به طور کلی روانشناسی محیط را باید بدانید و با توجه به فضای مورد نظر به خوبی از آن پیروی کنید تا مانع از بروز افسردگی، ناکامی در موفقیت ها و ... شوید.

روانشناسان محیطی چه کسانی هستند؟
روانشناسان محیطی، کسانی هستند که رابطه‌ی بین انسان‌ها و محیط اطراف آن‌ها را مطالعه می‌کنند. این روانشناسان به طور معمول، هر محیطی را مورد بررسی قرار می‌دهند(حتی محیط‌هایی که توسط خود انسان‌ها ساخته شده‌اند)؛ آن‌ها نحوه رفتار و تعامل ما با جهان را مطالعه می‌کنند که این مطالعه، توسعه‌ی نگرش‌ها در محیط است.

اصول روانشناسی محیطی در معماری
برای آن که بتوانید روانشناسی محیطی را به خوبی پیاده سازی کنید باید از چند نکته به خوبی مطلع بوده و با کمی تحقیق دانش خود را در این زمینه کامل کنید. پس از آن شما می توانید بهترین چیدمان و الگو برداری ها را در فضای مورد نظر خود پیاده سازی کنید. این نکات و اقدامات عبارتند از:
    قبل از آن که منزل، شرکت، مغازه و ... را بخرید ابتدا منطقه آن را به خوبی بررسی کنید. ساختمان های اطراف، نمای ظاهری ساختمان و ... می تواند همه در ایجاد انرژی های مثبت در مخاطبانتان مهم ترین تاثیرات را بگذارد.
    مراقب باشید که سایر مشاغل حاضر در کنار شما بسیار نامرتبط نباشند. مثلا احداث یک شرکت معماری در بازار آهن فروش ها می تواند اشتباه ترین کار ممکن باشد! برای آن که بهترین مکان را برگزینید باید جامعه هدف خود را ابتدا بشناسید. شما با انسان هایی آرام و متفکر مواجه هستید پس باید در یک محیط آرام و مناسب موقعیت مورد نظر خود را پیاده سازی کنید.
    جنبه های روانشناختی، رفتار های گردشگری، پیامدهای اکولوژیکی را در هنگام تهیه اقلام محیط مورد توجه قرار دهید. شما می توانید از چیدمان مناسب در روانشناسی محیطی بهره مند شوید. اما قبل از آن باید به کسب و کار خود و محیط مورد نظر توجه ویژه ای نمایید. مثلا استفاده از گل ها و گیاهان طبیعی معمولا برای ایجاد فضای مثبت می تواند مناسب باشد.
    حریم خصوصی و ایجاد فضا های این چنینی را از یاد نبرید. بهتر است در هنگام طراحی به نظریه های مکان، معنا و مفهوم اشکال متفاوت، استفاده اجتماعی از فضا و ... توجه کنید.
    علاوه بر مواردی که در این قسمت گفته شد نکات تخصصی دیگری مانند روانشناسی محیط در معماری داخلی وجود دارد که مشاوران معماری و طراحی داخلی می توانند اطلاعات مناسب و کاملی از روانشناسی محیطی در اختیار شما قرار دهند. آن ها می توانند به گونه ای مکان مورد نظرتان را چیدمان کنند که مخاطبان شما بهترین بازخورد را در هنگام حضور به شما ارائه دهند.
    موارد مورد بحث در روانشناسی محیطی را به طور کامل بررسی کرده و آن ها را به کار ببرید. از جمله این موارد می توان به موارد ذیل اشاره نمود. همچون :
        بررسی استفاده اجتماعی از فضا
        مدیریت صحیح خطرات زیست محیطی
        طراحی و کسب تجربه در مدرسه، دانشگاه، آموزشگاه ها و ...
        بررسی اصولی موضوع استرس و فشار بر روی سیستم بیولوژیک بدن با توجه به فضا مورد نظر
        بررسی مدیریت منابع و بحران
        بررسی هویت و دلبستگی های مکانی افراد
        شناسایی فضایی و نقشه برداری اصولی و دقیق برای پیاده سازی نوین

مفاهیم و نظریه های مهم روانشناسی محیطی
اکنون که اطلاعات کاملی از اصول روانشناسی محیطی کسب کرده اید وقت آن است تا کمی به بررسی مفاهیم و چهار نظریه مهم برای این علم بپردازیم. به طور کلی بررسی نظریه های بیولوژیکی اکولوژیکی، جبر جغرافیایی، رفتار گرایی و روانشناسی گشتالت از اهمیت فراوانی برخوردار است. در ادامه به توضیح آن در ذیل پرداخته شده است.
ظریه بیولوژیکی اکولوژیکی
ارگانیسم ها که عضو جدا نشدنی از محیط هستند، پیوستگی بیولوژیکی و جامعه شناسی را در محیط پیرامون افراد تشکیل می دهند. رعایت این نظریه سبب می شود تا بر اساس اصول مهم روانشناسی محیطی اقدامات ضروری با توجه به فضا و مکان مورد نظر به خوبی پیاده سازی شده و نتیجه مناسبی دریافت شود.
نظریه جبر جغرافیایی
توجه کامل به اقلیم، پوشش گیاهی، شرایط زیست محیطی، منابع آبی و دسترسی به آن، توپوگرافی و ... سبب می شود تا نظریه جبر جغرافیایی در اصول روانشناسی محیطی به عینه پیاده سازی شود. تا آن جا که اگر به این موارد توجه ضروری نشود می تواند زمینه ساز نابودی یک تمدن را در بر داشته باشد. زیرا که مسئله جبر جغرافیایی یک مورد مهم در این موضوع است.
نظریه رفتار گرایی
بررسی نظریه رفتار گرایی عمدتا این پیامد را برای افراد در بر خواهد داشت که سبب نتیجه گیری مثبت در روانشناسی محیطی توسط آنان است. تعیین رفتار های حیاتی در هر محیط نشان دهنده پیروی از این قانون است. همه ما می دانیم که هر مکان و موقعیتی از قانون رفتاری خاصی پیروی می کند. آن قانون ها سبب نتیجه گیری مناسب در ثمره زندگی و کیفیت آن می شود.
نظریه روانشناسی گشتالت
اگر قرار باشد بر روی درک و شناخت این تقابل میان انسان و محیط تمرکز کنیم می توان به نظریه گشتالت اشاره کرد. روانشناسی محیطی تاکید بسیاری بر رعایت این نظریه دارد. افراد باید ابتدا به یک شناخت جامع از محیط رسیده و برای ارتقاء آن تلاش کنند.

روانشناسی محیط در طراحی معماری
همان طور که تا به این جا آشنا شده اید؛ دانستید که روانشناسی محیطی یکی از مهم ترین عوامل بر طراحی معماری می باشد. شما می دانید که چه عوامل متفاوتی می تواند مهم ترین اثرات و نتایج را برایتان به ارمغان آورد. به طور کلی؛ افراد می توانند با بهره مندی از این دانش و همچنین با مبلمان اداری بهترین فضا را برای رهایی از استرس، افزایش کارایی بیشتر، القا روانی موفقیت و ... به کارکنان و همراهان خود هدیه دهند. البته که از یاد نبرید هر فضا با توجه به موقعیت خود از سبک و اصول خاصی تبعیت می کند و هیچ دو موقعیتی مصداق برابری با دیگری نیست. زیرا افراد و محیط در هر دو موقعیت متفاوت است. پس در هنگام پیاده سازی و تبعیت از اصول باید تمامی جوانب را در نظر بگیرید تا بهترین نتایج را برایتان به ارمغان آورد.
در حقیقت با رعایت چند اصل مهم همچون؛ تجزیه و تحلیل سطوح چندگانه، بررسی رفتار های واقع گرایانه، توجه به چشم انداز های برهم کنشی و میان رشته ای، بررسی مدل سیستم ها با روش های کیفی و کمی، تحقیقات کاربرداری میدانی و ... می توانید برای یکپارچه سازی محیط در طراحی معماری توجه ویژه ای نمایید.

مشاوره و انجام پروپوزال معماری
انجام مطالعات رساله معماری، کارشناسی و کارشناسی ارشد
مشاوره و انجام پایان نامه معماری کارشناسی و کارشناسی ارشد

خرید کتابهای دست دوم مهندسی عمران

خرید کتاب دست دوم معماری

خدمات گروه معماری هفت:
گروه معماری هفت متشکل از مهندسان معمار خبره در زمینه های زیر در خدمت شما عزیزان است:
طراحی ساختمان مسکونی
طراحی ساختمان اداری
طراحی ویلا
طراحی نما
اصلاح پلان
انجام پایان نامه معماری
انجام پروپوزال معماری
شیت بندی

با ما تماس بگیرید... 09122257213

مقالات دیگر

_______________________________________________________