خاموت چیست؟ کاربرد خاموت در ساختمان

خاموت چیست؟
میلگردهای مورد استفاده در پروژها، دو نوع طولی و عرضی دارند؛ اگر میلگرد در راستای طول سازه استفاده شود، به آن میلگرد طولی و اگر میلگرد در راستای عرضی (عمود بر میلگرد طولی) به کارگرفته شود، به آن میلگرد عرضی یا خاموت می‌گویند. میلگردها در سایزهای متنوع موجود هستند که میلگرد خاموت نیز از این امر مستثنی نیست، پراستفاده‌ترین آن سایزهای ۸ و ۱۰  است.
خاموت؛ میلگردی است که خم شده است و به اینصورت از المان‌های طویل و قائم اطرافش محافظت به عمل می‌آورد. به‌عبارتی استفاده از آن، سبب افزایش استحکام سازه در برابر نیروهای پیچشی و برشی می‌شود. این نوع از میلگردها با توجه به کاربرد، در انواع مختلفی تولید می‌شوند. تعیین قیمت خاموت به میزان زیادی به قیمت میلگرد استفاده شده در تولید آن بستگی دارد. برای مثال اگر در تولید این نوع از میلگرد از میلگرد میانه استفاده شود برای تخمین قیمت خاموت، قیمت میلگرد و هزینه خمکاری مورد نظر قرار می‌گیرد.

معرفی انواع خاموت
تا اینجای مطلب در مورد این موضوع که خاموت چیست، صحبت کردیم. در ادامه‌ مطلب با شکل انواع خاموت و روش‌ های استفاده از آن آشنا خواهیم شد. خاموت‌ ها بر اساس نوع خمش، شکل ظاهری و روش تولید، به انواع مختلفی تقسیم می‌ شوند.
    خاموت‌ سنتی
    خاموت‌ مارپیچی
    خاموت‌ معمولی
    خاموت‌ مهندسی
    خاموت‌ ربات
    خاموت‌ سلولار
خاموت سنتی
خاموت سنتی، یکی از مهمترین انواع این محصول است که در ساختمان‌ ها و سازه‌ ها کاربرد دارد. زاویه‌ خم این محصول فولادی، 90 درجه است و ظاهر مربعی به خود می‌ گیرد. روش ساخت خاموت سنتی، به ‌صورت دستی و با استفاده از اهرم است. این نوع خاموت‌ ها از میلگرد آجدار A2 تولید می‌ شوند و معمولا دارای قطرهای 6 تا 12 میلی‌ متر هستند.
خاموت مارپیچی
خاموت مارپیچی، یکی از انواع خاموت‌ هاست که دارای خم مارپیچی بوده و به‌ صورت مکانیکی تولید می‌ شود. این نوع خاموت‌ ها از میلگرد آجدار A2 تولید می‌ شوند و معمولا دارای قطرهای 6 تا 12 میلی‌ متر هستند. این نوع خاموت مزایای زیادی نسبت به خاموت‌ های سنتی یا ساده دارند. ساخت خاموت به دقت زیادی نیاز دارد و عملیات تولید آنها زمان‌ بر نیست.
خاموت سلولار
سلولار، جدیدترین و پیشرفته‌ ترین نوع این محصول بوده و به ‌صورت حلقه‌ های بسته است که بر اساس استاندارد PI_SYSTEM تولید می‌ شود. جالب است بدانید که استفاده از سلولار، باعث استحکام بیشتر در بتن می‌ شود. به نحوی که ضعف کششی میلگرد طولی را هنگام زلزله جبران کرده و از خمش آن‌ ها جلوگیری می‌ کند.
خاموت‌ های سلولار، معمولا به‌ صورت مکانیکی تولید می‌ شوند. برای تولید این نوع خاموت‌ ها، ابتدا میلگرد آجدار A2 را به طول مورد نیاز برش می‌ دهند. سپس، میلگرد را در دستگاه خم‌ کن سلولار قرار می‌ دهند و آن را به شکل حلقه‌ ای خم می‌ک نند. در نهایت، خاموت را از دستگاه خارج می‌ کنند.
خاموت ربات
خاموت ربات، از جمله جدیدترین انواع خاموت‌ هاست که مزایای زیادی نسبت به خاموت‌ های سنتی یا ساده، مارپیچی و سلولار دارند. این نوع خاموت‌ ها از دقت بسیار بالایی برخوردار هستند، عملیات تولید آنها زمان‌بر نیست و قابلیت تولید در ابعاد و اشکال مختلف را دارند.
این محصول، شباهت زیادی به خاموت‌ های مارپیچ دارد و با استفاده از دستگاه CNC ساخته می‌ شود. از تفاوت‌ های این محصول با خاموت مارپیچ، می‌ توان به وجود مربعی در گوشه‌ آن اشاره کرد.
انواع خاموت بر اساس نوع خمش
یکی از مهم‌ ترین طبقه‌ بندی‌ های خاموت‌ ها، بر اساس زاویه خم حلقه آن‌ها است. در این طبقه‌ بندی، دو نوع اصلی خاموت وجود دارد. خاموت بر اساس نوع خمش به دو نوع ساده و مهندسی تقسیم می‌ شود. بر این اساس، اگر زاویه‌ خم میلگرد، 90 درجه باشد، به آن خاموت ساده و در صورتی که زاویه‌ خم میلگرد 45 یا 135 درجه باشد، به آن خاموت مهندسی گفته می‌ شود.
خاموت‌ های ساده، دارای خم 90 درجه هستند؛ این نوع خم، باعث می‌ شود که به‌ صورت مربعی شکل تولید شوند. خاموت‌ های مهندسی، دارای خم 45 یا 135 درجه هستند. این نوع خم، باعث می‌ شود که خاموت‌ ها به‌صورت مثلثی شکل تولید شوند.
این دو محصول در روش تولید نیز متفاوتند؛ خاموت‌ های ساده، معمولا به‌صورت دستی یا با استفاده از دستگاه‌ های دستی تولید می‌ شوند. اما خاموت‌ های مهندسی، معمولا به‌صورت مکانیکی تولید می‌ شوند. در کل، خاموت‌ های مهندسی، از نظر دقت، سرعت تولید و مقاومت و پایداری، برتری دارند. با این حال، هزینه تولید آنها نیز بیشتر است.

ویژگی های خاموت
خاموت‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که باعث شده‌اند تا به یکی از اجزای مهم در ساخت و سازهای بتنی تبدیل شوند. در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم:
    مقاومت بالا در برابر نیروهای خمشی و برشی: خاموت‌ها به طور خاص برای مقاومت در برابر نیروهای برشی و خمشی طراحی شده‌اند. این ویژگی موجب می‌شود که خاموت‌ها برای استفاده در ستون‌ها و تیرهای بتنی گزینه‌ای ایده‌آل باشند.
    افزایش پایداری سازه: با استفاده از خاموت، میلگردهای طولی به خوبی محافظت می‌شوند و سازه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله مقاوم‌تر می‌شود.
    انعطاف‌پذیری در طراحی: خاموت‌ها می‌توانند به صورت سفارشی و بر اساس نیازهای سازه، در ابعاد و اشکال مختلف طراحی و تولید شوند. این ویژگی به مهندسان اجازه می‌دهد تا برای هر پروژه‌ای خاموت مناسب را انتخاب کنند.
    سهولت در نصب: نصب خاموت در سازه‌های بتنی به راحتی انجام می‌شود. این موضوع باعث کاهش زمان اجرای پروژه و در نتیجه کاهش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود.
    پیشگیری از آسیب‌های زلزله: خاموت به عنوان یک تقویت‌کننده مهم در سازه‌های بتنی، می‌تواند فشارهای ناشی از زلزله را کاهش داده و مانع از ترک خوردگی و آسیب‌های سازه‌ای شود.

فرآیند تولید خاموت
فرآیند تولید خاموت بسیار دقیق و نیازمند رعایت استانداردهای خاصی است. به‌طور معمول، خاموت‌ها از میلگردهایی با مقاومت بالا و خاصیت انعطاف‌پذیری مناسب تولید می‌شوند. مراحل اصلی تولید خاموت به شرح زیر است:
    انتخاب میلگرد مناسب: اولین گام در تولید خاموت، انتخاب میلگرد مناسب با مشخصات فنی مطلوب است. میلگردهای به کار رفته در تولید خاموت باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند تا بتوانند نیروهای وارد بر سازه را به خوبی تحمل کنند.
    خم‌کاری: پس از انتخاب میلگرد، فرآیند خم‌کاری آغاز می‌شود. در این مرحله، میلگردها به شکل‌های مختلفی مانند مربع، مستطیل، دایره و یا مارپیچ خم می‌شوند. این خم‌کاری به کمک دستگاه‌های اتوماتیک انجام می‌شود تا خاموت‌ها با دقت و سرعت بالا تولید شوند.
    کنترل کیفیت: در نهایت، خاموت‌های تولید شده باید تحت آزمایش‌ها و کنترل‌های کیفی قرار گیرند تا از مطابقت آن‌ها با استانداردهای موجود اطمینان حاصل شود.

کاربرد خاموت در صنعت ساختمان سازی
خاموت استفاده‌های زیادی در صنعت ساختمان‌سازی دارد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
افزایش مقاومت فشاری ستون
خاموت‌ها وظیفه افزایش استحکام میلگردها را دارند. در ستون‌ها با استفاده از خاموت مقاومت ستون افزایش پیدا میکند.
جلوگیری از خم شدن میلگرد در بتن
از دیگر کاربردهای خاموت میتوان به جلوگیری از خم شدن میلگرد به برابر نیروهای برشی است؛ خاموت با وجود در طول میلگردهای اصلی باعث افزایش مقاومت آنها می‌شود.
بهبود انعطاف‌ پذیری ستون
با استفاده از خاموت در ستون‌های ساختمان انعطاف‌پذیری آنها بالا رفته و احتمال شکسته شدن ستون‌ها کمتر می‌شود.
جلوگیری از حرکت میلگرد در زمان بتن‌ ریزی
با استفاده از خاموت در ساختار ستون می‌توان به راحتی می‌توان از حرکت میلگرد‌های اصلی در هنگام بتن‌ریزی جلوگیری کرد؛ پس می‌توان کاربرد میلگرد و خاموت را در ساختمان سازی بسیار بالا دانست.

خاموت چه نقشی در سازه ایفا می‌کند؟
با وجود کمربندهای زلزله در قسمت‌های مختلف جهان، همواره شاهد چالش‌های زیادی در صنعت ساختمان سازی هستیم. پشت سر گذاشتن این چالش‌ها بخصوص در جوامعی که از نظر اقتصادی ضیعف‌تر هستند، دشوارتر خواهد بود. زیرا در صورت رعایت نشدن نکات ایمنی در ساخت و ساز، مواجه شدن با تلفات و صدمات بعد از زلزله برای آنها سخت‌تر می‌باشد. بنابراین به دلیل وجود شرایط غیر قابل پیش‌بینی مانند سیل و زلزله باید تمام توان خود را به کار گیریم.
خاموت نقش بسزایی در سازه‌ها دارد، ستون‌های بتنی مقاومت پایینی در برابر نیروی کششی وارده دارند. این میلگردها اکثراً به صورت عمودی و گاهی نیز به شکل مورب مورد استفاده قرار می‌گیرند، تا از شکست زود رس مقطع بتنی در اثر نیروی خمشی و برشی وارده شده جلوگیری کنند. بی‌شک بتن‌ها با عبور میلگردهای فولادی استحکام کافی را به دست می‌آورند؛ اما با وجود خاموت اجزا نظم مورد نیاز را خواهند داشت و مقاومت در برابر نیروهای وارده افزایش می‌یابد. برای تشخیص سایز میلگرد و خاموت، جهت استفاده در سازه ها، می توانید از روش های مختلفی استفاده کنید تا بهترین محصول را تهیه کنید.
به طور کلی استفاده از خاموت در ساختمان‌ها، اهداف زیر را دنبال می‌کند:
    جلوگیری از ترک‌های ناگهانی مورب که ممکن است سبب خرابی‌های غیرمنتظره در کل سازه شود.
    افزایش مقاومت سازه در برابر فرایندهای تنشی، پیچشی، خزش، انقباض و کشش سطحی.
    ارتقای کارکرد لنگر خمشی آغازین.

کاربرد خاموت در ستون
خاموت‌ ها، المان‌ های مهمی در سازه‌ های بتن آرمه هستند که نقش بسیار مهمی در افزایش مقاومت و شکل‌ پذیری ستون‌ ها ایفا می‌ کنند. خاموت‌ ها با ایجاد یک شبکه فولادی در اطراف میلگردهای طولی، مانع از گسترش ترک‌ های برشی در بتن شده و مقاومت برشی ستون را به طور قابل توجهی افزایش می‌ دهند. همچنین خاموت‌ ها میلگردهای طولی را در جای خود محکم نگه داشته و از کمانش آن‌ ها تحت بارهای فشاری جلوگیری می‌ کنند. این امر باعث افزایش مقاومت فشاری ستون می‌ شود.
با استفاده از خاموت، ستون‌ ها قادرند تغییر شکل‌ های بیشتری را تحمل کنند، بدون اینکه دچار شکست ناگهانی شوند. این ویژگی، به ویژه در مناطق زلزله‌ خیز، بسیار مهم است. خاموت‌ ها به عنوان یک لایه محافظتی برای میلگردهای طولی عمل کرده و از خوردگی آن‌ ها جلوگیری می‌ کنند. این امر باعث افزایش دوام سازه می‌ شود.

کاربرد خاموت در فونداسیون
انواع خاموت فونداسیون نیز مانند سایر اعضای سازه‌ای بتنی، نقش بسیار مهمی دارند. استفاده از خاموت در فونداسیون به دلایل زیر ضروری است:
    مقاومت در برابر نیروهای جانبی: فونداسیون‌ ها اغلب در معرض نیروهای جانبی مانند زلزله قرار می‌ گیرند. خاموت‌ ها با ایجاد یک شبکه فولادی در اطراف میلگردهای طولی، مقاومت برشی فونداسیون را افزایش داده و از تخریب آن در اثر این نیروها جلوگیری می‌ کنند.
    کنترل ترک‌ خوردگی: خاموت‌ ها با محدود کردن گسترش ترک‌ ها در بتن، از آسیب دیدن سازه در اثر نیروهای برشی جلوگیری می‌ کنند.
    جلوگیری از کمانش: خاموت‌ ها با مهار میلگردهای طولی، از کمانش آن‌ ها تحت بارهای فشاری جلوگیری می‌ کنند. این امر باعث افزایش مقاومت فشاری فونداسیون می‌ شود.
    توزیع یکنواخت تنش‌ ها: خاموت‌ ها با توزیع یکنواخت تنش‌ ها در مقطع فونداسیون، از تمرکز تنش در نقاط خاصی جلوگیری می‌ کنند.

مزایای استفاده از خاموت
استفاده از خاموت در ساخت و سازهای بتنی دارای مزایای زیادی است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
    افزایش استحکام سازه: خاموت‌ها به دلیل توزیع یکنواخت نیروها، باعث افزایش استحکام سازه‌های بتنی می‌شوند.
    کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری: سازه‌هایی که از خاموت استفاده می‌کنند، در برابر ترک خوردگی و آسیب‌های سازه‌ای مقاومت بیشتری دارند که این مسئله باعث کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در طولانی‌مدت می‌شود.
    بهبود مقاومت در برابر زلزله: خاموت‌ها به دلیل قابلیت جذب و توزیع نیروهای زلزله، مقاومت سازه را در برابر زلزله افزایش می‌دهند.
    افزایش عمر مفید سازه: استفاده از خاموت در ساختمان‌ها به‌ویژه در ستون‌ها و تیرهای بتنی می‌تواند عمر مفید سازه را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

انتخاب خاموت مناسب
هنگام خرید خاموت، باید به نکاتی مانند کیفیت میلگرد، استانداردهای تولید و نیازهای سازه توجه کرد. همچنین، بررسی قیمت میلگرد و نوسانات آن نیز اهمیت دارد؛ چرا که میلگرد به عنوان ماده اصلی تشکیل‌دهنده خاموت، تأثیر مستقیم بر قیمت نهایی دارد.
ساخت خاموت مناسب با میلگرد با کیفیت
خاموت به رغم اینکه در ساختار ظاهری سازه‌ها دیده نمی‌شود، یکی از مهم‌ترین اجزای تقویتی است که می‌تواند پایداری، استحکام و عمر مفید سازه‌ها را به شدت افزایش دهد. با انتخاب خاموت مناسب و رعایت استانداردهای لازم در تولید و نصب، می‌توان از مزایای بی‌نظیر این قطعه فولادی بهره‌مند شد و سازه‌هایی مقاوم و پایدار برای سالیان طولانی ایجاد کرد. برای ساخت خاموت خوب، می‌بایست از میلگرد با کیفیت استفاده کنید.

مقررات ملی ساختمان در رابطه با استفاده از خاموت
تا به اینجا در مورد این موضوع که خاموت چیست صحبت کردیم. اکنون به بررسی مقررات ملی ساختمان، مبحث نهم می پردازیم. موضوعات اصلی مبحث نهم مقررات ملی ساختمان عبارتند از:
طرح و اجرای ساختمان‌ های بتن آرمه
طول ناحیه‌ بحرانی نباید از مقادیر زیر، کمتر باشد:
    یک‌ ششم ارتفاع آزاد ستون
    ضلع بزرگ‌ تر مقطع مستطیلی ستون
    قطر ستون
    450 میلی‌ متر
فاصله‌ ها در ناحیه بحرانی
در صورتی که خاموت از نوع بسته باشد، اندازه آن نباید از مقادیر زیر، کمتر باشد:
    24 برابر قطر خاموت
    300 میلی‌متر
    8 برابر قطر کوچک‌ ترین میلگرد طولی ستون
    نصف کوچک‌ ترین ضلع مقطع ستون
فاصله‌ خاموت‌ ها در دیگر نقاط اعضای فشاری، نباید از موارد زیر، بیشتر باشد:
    36 برابر قطر  سایز میلگرد خاموت
    12 برابر قطر کوچک‌ ترین میلگرد طولی
    250 میلی‌ متر
    کوچک‌ ترین بعد عضو فشاری

نکات مهم در رابطه با استفاده از خاموت
علاوه بر مقررات ملی ساختمان در استفاده از خاموت، لازم است تا برخی اصول هم رعایت شوند. عدم پایبندی به این اصول، می‌ تواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود که در ادامه به صورت مختصر توضیح ‌خواهیم داد.
    خاموت‌ ها معمولا در فواصل سانتیمتری (حدودا به اندازه‌ی یک وجب دست) از یکدیگر قرار داده می‌ شوند.
    آرماتورهای عرضی یا همان خاموت، به ‌وسیله‌ سیم آرماتوربندی باید به میلگردهای طولی بسته شوند.
    هنگام عملیات خم‌ سازی میلگرد برای تولید این محصول، دما باید بالاتر از 5 درجه‌ سانتی‌ گراد باشد.
    همچنین، در صورتی که قصد خم کردن مجدد آرماتورها را داشته باشید، باید به ‌صورت سرد و با استفاده از دستگاه مکانیکی، (نه اهرم دستی) اقدام کنید.

مشاوره انجام پایان نامه عمران ارشد و دکترا تمامی گرایش ها

خرید کتابهای دست دوم مهندسی عمران

خرید کتاب دست دوم معماری

خدمات گروه معماری هفت:
گروه معماری هفت متشکل از مهندسان معمار خبره در زمینه های زیر در خدمت شما عزیزان است:
طراحی ساختمان مسکونی
طراحی ساختمان اداری
طراحی ویلا
طراحی نما
اصلاح پلان
انجام پایان نامه معماری
انجام پروپوزال معماری
شیت بندی

با ما تماس بگیرید... 09122257213

مقالات دیگر

_______________________________________________________