چان پناه چیست؟ انواع جان پناه

جان پناه چیست ؟
جان پناه یک دیوار یا حافظ کوتاه است که معمولا در لبه سقف‌ها، بالکن‌ها، راه‌پله‌ها، پل‌ها یا دیگر سطوح مرتفع ساخته می شود. کاربرد اصلی یک جان پناه ایجاد ایمنی و جلوگیری از سقوط افراد یا اشیاء از سطح مرتفع به پایین است. لذا در آیین نامه‌های ساختمانی در بعضی از موقعیت‌ها استفاده از جان پناه‌ها الزامی است و آن جزئی اختیاری به شمار نمی‌رود. علاوه بر این مقصود اصلی، جان پناه‌ها به منظورهای زیاد دیگری مانند زیباسازی، ایجاد فضای حریم خصوصی، ارائه طرح‌های معماری نوین و … نیز به کار می‌روند. کاربرد جان پناه‌ها در قدیم تا زمان حال تغییرات بسیاری کرده است. به طور مثال در قلعه‌های قدیمی جان پناه‌ها مکانی برای دیدبانی و همچنین سنگری برای تیر اندازی کمان داران در زمان جنگ به حساب می‌آمده است در حالی که در حال حاضر این جزء ساختمانی بیشتر به منظور ایجاد ایمنی و زیبایی بنا به کار می‌رود. به دلیل ظاهر غیر‌پیچیده ممکن است به نظر بیاید طراحی و انتخاب نوع جان پناه مناسب، بسیار ساده است، اما واقعیت این است که این جزء ساختمانی که جزو اجزاء غیرسازه‌ای ساختمان در نظر گرفته می‌شود جزء بسیار حساسی است و انتخاب نوع و طراحی آن باید توسط طراح دارای صلاحیت و بر اساس ضوابط اجرایی آیین نامه ساختمان انجام شود. عملکرد جان پناه‌ها در زمان زلزله بسیار حائز اهمیت است و شرایط زلزله در طراحی آنها تأثیرگذار است.

در چه مکان هایی از جان پناه استفاده می شود ؟
جان پناه در موقعیت های مختلف کاربردهای متنوعی دارد و به شکل فراوانی استفاده می شود. در زیر برخی از این موارد را نام می بریم:
    در لبه پشت بام
    در لبه بالکن
    در کنار راه پله ها
    در کنار پل ها
    در لبه سطوح نصب تجهیزاتی چون سیستم های برودتی، پنل های خورشیدی، آنتن های تلویزیونی و مخابراتی و …
    سطوح مرتفع مانند سطوح موجود در استادیوم ها، سالن های تئاتر یا سالن های اجتماعات
    در لبه دیوارهای حائل
    لبه سطوح حاشیه آب (سطوحی که مجاور آب هستند مثل سطوح کنار سدها، رودها، دریاچه ها یا دریاها)
    در سازه های صنعتی چند طبقه مانند سازه های کارخانجات فولاد، سکوهای نفتی، پالایشگاه ها و …
    در عرشه و طبقات و سطوح مرتفع کشتی های بزرگ

کاربرد جان پناه در ساختمان چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، هدف اولیه استفاده از جان پناه، محافظت از ساختمان بود. امروزه بیشتر برای بزرگ‌تر جلوه دادن ساختمان یا زیباسازی نمای ساختمان استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای جان پناه می‌توان به جلوگیری از نفوذ رطوبت به سقف و محافظت از سقف در برابر فرو ریختن یا آسیب باد اشاره کرد.
هنگامی که باد به یک ساختمان می‌وزد، گردبادی در لبه‌های سقف ایجاد می‌کند که می‌تواند موجب بروز اختلاف فشار زیادی شود که این مسئله می‌تواند منجر به سقوط سقف شود. وجود جان پناه تفاوت فشار را در لبه‌های سقف به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.
مزیت دیگر استفاده از جان پناه این است که می‌تواند رطوبت را دور نگه دارد. در زیر بستر ملات جان پناه باید یک غشای ضد آب محافظ وجود داشته باشد تا آب باران باعث آسیب به سقف نشود.
 همچنین مهم است که جان پناه کمی به سمت داخل شیب داشته باشد تا نمای ساختمان را لکه‌دار نکند. شکل لبه‌های جلو و عقب جان پناه می‌تواند موجب تخلیه آب اضافی شود و در نتیجه رطوبت را از ساختمان دور کند. برخی دیگر از کاربردهای انواع جان پناه عبارت‌اند از:
    زیبایی ظاهر ساختمان
    جلوگیری از سقوط افراد، گلدان‌ها و گیاهان
    پنهان کردن هرگونه لوازم یا تجهیزات روی پشت بام
    حفاظت در برابر صدمات باد، رعد و برق و طوفان
    جلوگیری از ریزش سقف
    بزرگتر جلوه دادن ساختمان
    جلوگیری از ورود گرد و غبار از طریق هوا به پشت بام

انواع جان پناه
جان پناه می تواند چندین نوع مختلف داشته باشد که در زیر نام و توضیح آنها را بیان می کنیم.
جان پناه سوراخ دار
نمای این نرده جان پناه دارای اشکال سوراخ مانند است و بیشتر برای حاشیه سقف ساختمان استفاده می شود. پاراپت های سوراخ دار از تجمع رطوبت و آسیب به سقف ساختمان جلوگیری می کند.
جان پناه کج
این نوع جان پناه برای سازه های صنعتی بسیار مناسب است، به دلیل شیب از تجمع آب باران و برف در پشت بام جلوگیری می کند که از ورود آب به داخل ساختمان جلوگیری می کند و باعث استحکام ساختمان می شود.
جان پناه پلکانی
در برخی موارد می توان نرده اریب را روی پله ساخت که این نوع نرده علاوه بر زیبایی ظاهری ساختمان باعث بلندتر جلوه دادن ساختمان و جلوه زیبایی نیز می شود.
جان پناه شیشه ای
حفاظ شیشه ای نرده ای است که از شیشه ساخته شده و به منظور ایجاد ایمنی در ساختمان ها نصب می شود. اگر برای بالکن اتاق یا پذیرایی یا پشت بام ساختمان خود به نرده نیاز دارید و می خواهید شفاف باشد و دید کافی به مناظر اطراف داشته باشد، نرده شیشه ای بهترین گزینه برای شما خواهد بود.
جان پناه استیل
نرده استیل همانطور که از نامش پیداست از فولاد و شبیه نرده است و بیشتر برای ایمن سازی بالکن ها، راهروها و راه پله ها استفاده می شود.

مزیت های استفاده از جان پناه چیست ؟
استفاده از جان پناه می‌تواند به جهات مختلفی سودمند باشد. از جمله:
ایمنی
دلیل اصلی استفاده از جان پناه ایمنی است. استفاده از جان پناه می‌تواند افرادی که بر روی سطوح مرتفع قدم می‌زنند، یا کار می‌کنند و یا زندگی می‌کنند را از خطر سقوط محافظت کند. همچنین جان پناه از افتادن اشیا که افتادن آنها در سطح زیر می‌تواند خطرناک باشند و یا آسیب‌های بسیاری ایجاد کنند جلوگیری می‌کند. به این دلیل در بسیاری از کارخانجات و کارگاه‌های عمرانی و صنعتی شاهد استفاده از جان پناه هستیم.
زیبایی
با مقایسه دو ساختمان که در داشتن جان پناه در پشت بام یا بالکون متفاوت هستند به سادگی متوجه زیبایی که جان پناه می‌تواند برای یک ساختمان ایجاد کند خواهیم شد. ضمنا طرح اجرای جان پناه خود می‌تواند دست مایه‌ای برای مهندسان معمار به منظور زیباسازی ساختمان باشد. فراوان دیده می‌شود که مهندسان از جان پناه‌های بالکون، راه‌پله یا پشت بام برای زیبایی ساختمان استفاده کرده اند. ضمنا جان پناه‌های سازه‌های بزرگ مثل پل یا سطوح مرتفع نیز می‌تواند در زیباسازی آن سازه‌ها نقش بزرگی ایفا کنند.
محافظت در مقابل باد
جان پناه‌ها می‌توانند به عنوان بادشکن عمل کنند، به این معنی که وجود آنها می‌تواند تأثیر وزش بادهای شدید بر روی ساختمان را کاهش دهد. جان پناه‌هایی که به درستی طراحی شده اند می‌توانند با تغییر جهت و پراکنده سازی باد نیروی وارد بر سازه زیرین در اثر باد را کاهش دهند و از سازه محافظت کنند. ضمنا وجود جان پناه‌ها از تجهیزاتی که معمولا در پشت بام‌ها نصب می‌شوند مانند آنتن‌های تلویزیونی، رادیویی یا ماهواره‌ای، سیستم‌های خنک کننده، تجهیزات آسانسور و یا حتی پنل‌های خورشیدی در مقابل وزش بادهای شدید محافظت می‌کند.
ایجاد حریم خصوصی
اگر بالکون در خانه‌ها دارای حریم خصوصی باشد  می‌تواند به منظورهای مختلفی استفاده شود. همچنین در بعضی ساختمان‌ها از فضای پشت بام برای امور تفریحی استفاده می‌شود که وجود حریم خصوصی در آن لازم است. وجود جان پناه می‌تواند ایجاد این فضای خصوصی را برآورده نماید.
محلی برای نصب تجهیزات
در صورت طراحی مناسب جان پناه می‌تواند پایه‌ای برای نصب تجهیزات مختلف قلمداد شود. تجهیزاتی مانند سیستم روشنایی، آنتن‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای و دوربین‌های مدار بسته. حتی جان پناه می‌تواند به عنوان قسمتی از فضای سبز ساختمان به کار رود و پایه‌ای برای نگه داشتن بعضی گیاهان باشد.

ضوابط طراحی جان پناه
ساخت جان پناه نیاز به در نظر گرفتن و رعایت کردن ضوابط و استانداردهای طراحی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
    جان پناه از نظر ساخت باید به طور کامل از ایمنی برخوردار باشد.
    ارتفاع جان پناه بایـد حـداقل 1.10 متر و از لبه پله یا سطح شیبدار حداقل 0.90 متر باشد.
    فاصله بین دو جان پناه نباید بیشتر از 0.11 متر باشد.
    استفاده از شیشه ایمن و مستحکم در جان پناه‌های شیشه‌ای لازم و ضروری است.

خرید کتابهای دست دوم مهندسی عمران

خرید کتاب دست دوم معماری

خدمات گروه معماری هفت:
گروه معماری هفت متشکل از مهندسان معمار خبره در زمینه های زیر در خدمت شما عزیزان است:
طراحی ساختمان مسکونی
طراحی ساختمان اداری
طراحی ویلا
طراحی نما
اصلاح پلان
انجام پایان نامه معماری
انجام پروپوزال معماری
شیت بندی

مقالات دیگر

_______________________________________________________