انواع سقف برای دهانه های بزرگ

سقف و انتخاب صحیح نوع این سیستم امری مهم در کیفیت و استحکام سازه دارد. همچنین مهمترین عاملی که در انتخاب نوع سقف وجود دارد طول حداکثر دهانه در طبقات می باشد. در این مطلب قصد داریم علاوه بر معرفی انواع سقف، مناسب ترین سیستم های سازه ای را که مناسب برای اجرای دهانه های بلند است، معرفی نماییم. علاوه بر این با مطالعه دقیق این مطلب می توانید از معایب و مزایای هر نوع سیستم سقف اطلاعات کافی کسب نمایید.

معرفی انواع سقف در ایران
انواع سقف هایی که در کشور اجرا می‌شوند عبارتند از:
    سقف وافل ( سقف دال مجوف با قالب غیر ماندگار)
    سقف مشبک لانه زنبوری
    انواع مختلف سقف‌های پیش ساخته بتنی
    سقف تیرچه بلوک
    سقف‌های پیش تنیده
    سقف عرشه فولادی
    سقف کامپوزیت
    سقف طاق ضربی
    سقف یوبوت ( سقف دال مجوف با قالب ماندگار مکعبی )
    سقف کوبیاکس و بابل دک ( سقف دال مجوف با قالب ماندگار کروی )
    سقف اینتل دک

ضرورت و اهمیت شقف مناسب دهانه های بزرگ
امروزه با توجه به شرایط اقتصادی کشور و نیاز به ساخت ساز در مناطق مختلف شهری و روستایی، توجه به قیمت تمام شده ی ساختمان امری اجتناب ناپذیر است. همانطور که می دانید، از عوامل مهم تاثیر گذار بر قیمت تمام شده ی یک سازه، تعداد ستون های به کار رفته در آن است. آنچه که موجب کاهش تعداد ستون های یک سازه است، استفاده از انواع سقف برای دهانه های بزرگ می‌باشد. چراکه با حذف ستون های اضافه علاوه بر کاهش در هزینه های تمام شده ی سازه، به زیبایی سالن و افزایش کاربری در طبقاتی مثل پارکینک، سالن های اجتماعات، هتل ها و همچنین مکان های مسکونی کمک شایانی خواهد شد.

مزایای سقف های مناسب دهانه های بزرگ
طراحی سیستم‌ های سقف برای داشتن حداکثر دهانه سقف دال بتنی گزینه جذابی برای اجرای طرح‌های معماری متفاوت است. به عبارت دیگر این سیستم‌ ها دست معمار یک پروژه ساختمانی را برای کاهش تعداد ستون‌ ها، نامنظم کردن آنها و گسترده کردن فضاهای وسیع باز می‌گذارد.
این موضوع بخصوص در ساخت و سازهای وسیع مثل ساختن پارکینگ‌ها، سالن‌های نمایش، تالارها، لابی هتل‌ها و موارد مشابه بسیار کاربرد دارد. از سویی مزایای سیستم‌های طراحی و اجرای سقف با دهانه بزرگ، تنها به این موارد ختم نمی‌شود.
در واقع یکی از مهترین کاربردهای این سقف‌ها کاهش هزینه‌ های ساخت و ساز، به‌خصوص در پروژه‌های بزرگ است. این موضوع دلایل متنوعی دارد؛ اما به‌طور خلاصه در درجه اول در این سیستم نیاز به ستون کمتر می‌شود. همچنین با توجه به دال مجوف بودن اغلب سقف‌ های بتنی با دهانه باز، میزان مصرف بتن و میلگرد در آنها بسیار کمتر است.
از سویی ضخامت این سقف‌ها معمولا از ضخامت سقف‌های سنتی در شرایط برابر، کمتر است. همین موضوع موجب کاهش ارتفاع پروژه و در نتیجه کاهش مصرف مصالح ساختمانی می‌شود. در نهایت این ویژگی کمک می‌کند تا دست معمار برای طراحی فضای داخلی و خارجی بازتر باشد. مجموع این عوامل موجب صرفه‌جویی بسیار خوبی در ساخت و ساز پروژه‌های متوسط و بزرگ می‌شود.
نکته دیگر اینکه این سقف‌ها معمولا از نظر سرعت اجرای کار، استحکام، دوام و ایمنی در برابر حوادثی مثل آتش‌سوزی و زلزله، از شرایط بهتری برخوردار بوده و به‌صورت غیرمستقیم نیز در کاهش هزینه‌های ساخت و ساز و مالک ملک صرفه‌جویی می‌کنند.

انواع سقف های جدید ساختمانی برای دهانه های بلند
با روی کار آمدن سقف های مجوف با قالب ماندگار و قالب غیر ماندگار وافل ( سقف وافل ) دیگر سقف هایی از قبیل طاق ضربی، تیرچه بلوک از میان خارج شده اند و کمتر مهندس و معمارانی به سراغ این نوع سیستم ها می روند. البته همانطور که عرض کردیم طول دهانه، نوع اسکلت سازه و کاربری ساختمان در انتخاب نوع سقف بسیار حائز اهمیت می باشد. برای مثال اگر سازه دارای اسکلت فولادی و دهانه های بلند با کاربری سوله باشد و همچنین قصد استفاده از روی سقف را نداشته باشیم. می توان این سقف را با استفاده از تیر ورق ها و یا به صورت خرپا اجرا نمود.
اما اگر کاربری ساختمان تجاری یا مسکونی باشد و ما قصد استفاده از روی سقف را داشته باشیم باید به فکر یک سیستم سقف مستحکم و قابل اجرا در این سازه بیوفتیم. به طور کلی دال های مجوف، تیر دال ها، سقف های پیش تنیده و پس تنیده می تواند مهمترین نوع سیستم سقف برای دهانه های بزرگ هستند. مابقی سقف ها نیز جزء زیر مجموعه ای اط این سقف ها قرار خواهند گرفت.

دو نمونه از کاربردی‌ترین سقف برای دهانه های بزرگ
سقف های پیش تنیده و یا پس تنیده ( سیستم های کابلی )
سیستم های کابلی به دلیل داشتن وزن سازه ای کمتر و قابل اجرا بودن در دهانه های بلند مورد توجه بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی هستند. اما اجرای این سیستم ملزم به داشتن تکنولوژی بالا برای ساخت، مهارت اجرای و مصالح خاص مانند کابل های با کیفیت، چندان مورد استقبال مهندسان و کارفرمایان ایرانی قرار نمی گیرد. در ادامه بیشتر در مورد مزایا و معایب این سیستم صحبت می کنیم.
سقف های دال مجوف ( سقف وافل و سیستم های مشابه )
دال های مجوف به یک نوع سیستم حفره حفره گفته می شود که با قالب های پلاستیکال یا پلی پروپلین این حفره ها را در سقف ایجاد می نمایند. تنها نکته ی مهم این است که اگر این قالب ها در سقف قرار بگیرند و زیر بتن مدفون شوند به آن دال مجوف با قالب ماندگار و اگر هم قالب ها بعد از عملیات بتن ریزی از سقف خارج گردند به آن دال مجوف با قالب غیر ماندگار می گویند. دال مجوف با قالب غیر ماندگار ( سقف وافل ) به دلیل وزن کمتر و بهینه بودن خرید قالب ها صرفه اقتصادی بیشتری دارد و مورد توجه بسیاری از کارفرمایان قرار گرفته است. در ادامه به بررسی این نوع سقف نیز می پردازیم.
سقف پیش تنیده
یکی از بهترین روش‌ها برای طراحی سقف با دهانه باز یا بهتر بگوییم وسیع، سقف‌های پیش تنیده است. این سیستم البته پیچیدگی‌های خاصی دارد. پیچیدگی‌هایی که موجب می‌شود تا استفاده از آن در ایران تنها در پروژه‌های بسیار بزرگ و حساس منطقی باشد. در درجه اول محاسبات این روش پیچیده است.
از سویی استفاده از آن برای پروژه‌هایی مثل ساخت پل‌ها و سقف سوله‌های وسیع کاربرد بیشتری دارد. از همه مهم‌تر اینکه دسترسی به کابل‌های باکیفیت و دارای مشخصات دقیق و استاندارد در ایران مشکل و پرهزینه است. همه اینها باعث شده تا این سیستم برای پروژه‌های کوچک منطقی نباشد.
همچنین از نظر فنی همان‌طور که از نام این سیستم پیداست؛ در ساخت آن و برای حفظ استحکام سقف از کابل‌های فولادی استفاده می‌شود. به همین دلیل نیز وزن سقف در این روش بسیار پایین است. این وزن پایین نیز موجب شده تا این روش در کشورهای زلزله‌خیز بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. چرا که سنگینی سقف در زلزله از عوامل اصلی ریزش آن است.
مزایای انواع سقف پیش تنیده
معمولا به سقف‌های پیش تنیده یا پس تنیده، سیستم‌های کابلی نیز می‌گویند. این سیستم‌ ها با توجه به وزن کمتری که دارند با دهانه بزرگ و بلند خود، قابلیت اجرا با استحکام بسیار بالا را ارائه می‌دهند. در کشورهای اروپایی و آمریکایی از این سقف به تناوب استفاده می‌شود. اما باید بدانیم که اجرای این سیستم، به دلیل نیاز به تکنولوژی پیشرفته برای ساخت و ساز، همچنین مصالح خاصی مثل کابل‌های با کیفیت که در آن به‌کار رفته است؛ کمتر از جانب سازندگان و کارفرمایان ایرانی در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این وجود بررسی مزایای این سقف برای پروژه‌های بزرگ خالی از لطف نیست.
مزایای سقف پیش تنیده، به عنوان یکی از انواع سقف برای دهانه های بزرگ به شرح زیر است:
طراحی خاص همراه با تنوع در نقشه ساخت و ساز و معماری: ساده‌ترین مزیت استفاده از این روش امکان طراحی فضا به هر شکل دل‌خواه است. به عنوان مثال این روش اجازه می‌دهد تا فضاهای داخلی یک ساختمان بزرگ را به روش دل‌خواه و به کمک دیوارهای بدون تحمل بار طراحی کنید. در نتیجه به راحتی می‌توان تنها با تغییر مکان دیوارها و طراحی مجدد فضای داخلی، کاربری و سبک طراحی داخلی یک ساختمان را بدون آسیب به ساختار اصلی آن تغییر داد.
به‌صرفه بودن از نظر اقتصادی در عملیات اجرای سقف‌سازی: سقف پیش تنیده نیز مانند اغلب سیستم‌های مدرن طراحی و اجرای سقف، با توجه به ضخامت کمتر، موجب کاهش ارتفاع کلی سازه می‌شود. این کاهش ارتفاع در پروژه‌ های کوچک اهمیت بالایی ندارد.
اما در یک برج ۳۰ طبقه هر سانتی‌ متر کاهش ارتفاع بیشتر در هر طبقه، می‌تواند موجب صرفه‌ جویی بزرگی در مصرف مصالح و ساخت و ساز و از سویی امکان افزایش تعداد طبقات شود. از سویی این کاهش ارتفاع موجب کاهش وزن سازه می‌شود. وزن کمتر نیز به معنای فشار کمتر به سازه و در نتیجه نیاز کمتر به محاسبات سخت‌گیرانه‌تر است؛ که در مجموع باز هم موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های ساخت و ساز خواهد شد.
سقف وافل
سقف وافل یکی از انواع محبوب دال مجوف است. دال به معنای سقف و مجوف به معنای حفره‌دار بودن است. در این سقف‌ها پس از انجام عملیات میلگرد‌گذاری یا آرماتوربندی، قالب‌هایی تو خالی به نام وافل قرار می‌گیرد. این قالب‌ها از جنس پلاستیک یا پلی پروپیلن هستند.
پس از این با انجام عملیات بتن ریزی سقف کامل می‌شود. وجود قالب‌ها در سقف وافل کمک می‌کند تا سقف حالتی حفره حفره بگیرد. به‌طور معمول در سقف‌های مجوف قالب‌ها ماندگار هستند. یعنی پس از اجرا از سقف خارج نمی‌شوند. با این حال در برخی از مدل‌ها می‌توان قالب‌ها را خارج نمود و در پروژه‌های بعدی مجددا استفاده کرد. سقف وافل یکی از این مدل‌ها است.
مزایای سقف وافل
سقف وافل در مقایسه با بسیاری از انواع سقف دال بتنی دارای مزایای بیشتری است. در واقع می‌توان این سقف را از جدیدترین تکنلوژی‌های مطرح شده در حوزه ساخت دال بتنی پیش ساخته دانست. به همین دلیل نیز مزایای بسیاری را می‌توان برای آن متصور بود. به همین دلایل نیز از این سقف‌ها در بسیاری از پروژه‌ها با کاربری‌های متنوع و ابعاد متفاوت استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی مزایای این سقف پرداخته‌ایم.
    ضد حریق بودن : امروزه و در پروژه‌ های زیادی از یونولیت برای سبک کردن سقف استفاده می‌کنند. وجود یوتولیت و هرگونه مواد آتش‌زا در سقف نیز می‌تواند در مواقع آتش‌ سوزی، موجب شدت یافتن خسارات سقف شود. اما در سقف‌ های وافل دیگر خبری از یونولیت نیست. همچنین قالب‌های این سقف اگرچه پلاستیکی هستند؛ اما پس از اجرای سقف از آن خارج می‌شوند. بنابراین در ساخت دال بتنی مبتنی بر قالب‌ های وافل، آسیب‌های ناشی از آتش‌ سوزی بسیار کمتر است.
    کاهش وزن سازه : وزن هر سازه و باری که به کل ساختمان وارد می‌کند؛ از مهم‌ترین دغدغه‌ها در طراحی سقف است. همان‌طور که گفته شد در سقف‌های وافل به دلیل مجوف بودن از بتن بسیار کمتری استفاده می‌شود. همین نکته نیز موجب کاهش وزن کلی سازه در پروژه‌های بزرگ می‌شود. این کاهش وزن می‌تواند مزایای مهمی داشته باشد. به عنوان مثال کاهش ستون‌ها، امکان جای‌گذاری نامنظم آنها و حتی اجرای کنسول‌های عریض‌تر از این جمله هستند. فارغ از این، این کاهش وزن به معنای مصالح کمتر است؛ که می‌تواند موجب صرفه‌جویی در مصرف بتن نیز بشود.

    عایق بودن : سبک ساخت این سقف‌ها موجب می‌شود که آنها عایق خوبی در برابر صدا باشند. همچنین با توجه به حفره‌دار بودن، این سقف‌ها عایق خوبی برای دما محسوب می‌شوند. نکته جالب نهایی نیز مقاوم بودن این سقف‌ها در برابر لرزش است. به عبارت دیگر این سقف‌ها لرزش‌های خفیف اما محسوس سقف‌های سنتی را ندارند.

خرید کتابهای دست دوم مهندسی عمران

خرید کتاب دست دوم معماری

خدمات گروه معماری هفت:
گروه معماری هفت متشکل از مهندسان معمار خبره در زمینه های زیر در خدمت شما عزیزان است:
طراحی ساختمان مسکونی
طراحی ساختمان اداری
طراحی ویلا
طراحی نما
اصلاح پلان
انجام پایان نامه معماری
انجام پروپوزال معماری
شیت بندی

مقالات دیگر

_______________________________________________________